Over de lezing die Janne Vereijken heeft gegeven voor het programma ‘Samen Slimmer Leren in het primair onderwijs’ is het onderstaande artikel geschreven.

“Slim innoveren doe je zo”

“De grootste nachtmerrie bij innovatie is dat je iets bedenkt waar gebruikers helemaal niet op zitten te wachten,” vertelt Janne Vereijken, oprichter van Spring Company.“Om de kans van slagen te vergroten, moet je ervoor zorgen dat je de behoeften van gebruikers kent. Werk daarbij samen met de juiste mensen met een open mindset.” 

Hoe kan ICT bijdragen aan beter onderwijs? Dat staat centraal in de innovatievragen waar verschillende besturen dit schooljaar mee aan de slag gaan. Maar hoe pak je dat aan, succesvol innoveren? Door begeleidingstrajecten in de publieke en private sector heeft Janne Vereijken een schat aan informatie opgehaald over wat wel én niet werkt op het gebied van innoveren. Ze vertelt erover tijdens de startbijeenkomst van de eerste zeven innovatievragen begin oktober.

Probleem, oplossing, mismatch

“Voor mij is innoveren geen doel op zich. Het gaat om het bieden van waarde en het creëren van vernieuwende, duurzame oplossingen. De ene innovatie is klein, zoals een ander materiaal gebruiken voor een reeds bestaand product. Andere innovaties betreffen processen of zijn ‘life changing’, zoals de uitvinding van antibiotica en internet. Of een innovatie een succes wordt, kan van een aantal kleine factoren afhangen. Waar het vaak mis gaat, is dat vraagstukken benaderd worden vanuit de gedachte: ‘we kennen het probleem en we bedenken er een oplossing voor’. De kans op een mismatch tussen wat jij hebt ontwikkeld en waar de gebruiker eigenlijk op zit te wachten, is dan groot.”

Innoveren met Design Thinking

Janne werkt zelf met design thinking: een creatieve manier om producten, diensten en oplossingen te ontwerpen. Tijdens dit proces begin je niet met oplossingen en ideeën, maar start je met een onderzoek naar de gebruiker en zijn behoeften. “De mens staat centraal bij design thinking en je leeft je echt in. Dit noemen ze ‘empathize’. Dat kun je bijvoorbeeld doen door interviews, groepsgesprekken of observaties. Het is cruciaal om te weten wat de behoeften van je gebruiker zijn en ‘de vraag achter de vraag’ te achterhalen. Vervolgens kun je het probleem ‘reframen’, herdefiniëren, vanuit de behoeften van de gebruiker en ideeën bedenken.”

Iteratief proces

“Toetsen of je ideeën de beste oplossing zijn, doe je door het maken van een prototype dat je test bij de gebruiker. Dit is een creatief proces dat je helpt om al vroeg in het ontwikkeltraject concreet te worden en feedback te krijgen van de gebruiker. De experimenteer- en testfase is een iteratief proces: je blijft leren, aanpassen, verbeteren en testen totdat de gebruiker enthousiast is over het prototype. Het voordeel daarvan is dat je data-gedreven beslissingen neemt, in plaats van je te baseren op aannames en meningen. Het voorkomt bovendien dat je veel tijd en geld steekt in iets wat later niet blijkt te werken. Stel bijvoorbeeld dat je een boek wilt gaan schrijven. Je kunt dan starten met het schrijven van de inhoudsopgave of een eerste pagina en hier feedback op vragen van gebruikers.”

Drie succesfactoren voor innovatie

Om een innovatie te laten slagen zijn drie voorwaarden cruciaal, aldus Janne: team, cultuur en mindset. “Je hebt mensen nodig om een innovatieproces aan te pakken. Hoe groter de innovatie, hoe meer mensen, disciplines en innovatievaardigheden noodzakelijk zijn. Het team moet samenwerken, meedenken, gemotiveerd zijn en open staan voor innovatie. Ook ‘mindset’ is een belangrijk element: zijn de teamleden nieuwsgierig? Staan ze open voor nieuwe ideeën, ontwikkelingen en voor de behoeften van gebruikers? En ben je bereid om langere tijd met uiteenlopende ideeën te spelen?”

Mensen, mindset, moment

“Om een goed team samen te stellen, kun je de ’technology adaption curve’ gebruiken. Dat vraagt om het goed kunnen definiëren van groepen en het betrekken op de juiste momenten. Testen en ontwikkelen doe je met de innovators: zij durven risico te nemen. Vervolgens betrek je de early adaptors. Zij zijn iets kritischer en selectiever naar nieuwe technologieën, maar hebben een open mindset. Omdat zij opinieleiderschap hebben, luistert de early majority naar hen. Deze groep gaat een innovatie pas adopteren als ze duidelijk de toegevoegde waarde zien voor henzelf en als het past in hun leven. De late majority zijn sceptici, die technologie alleen omarmen als er groepsdruk is, economische noodzaak of nieuwe normen. De laggards willen vasthouden aan het vertrouwde. Ze zullen er altijd zijn, maar geef hen in innovatieprojecten geen aandacht en focus je op de linkerkant van de curve.”

Technology adaption curve: hoe snel gaan mensen mee met technologische vernieuwingen?

Cultuur

Innoveren vraagt om een bepaalde cultuur. Janne: “Dit gaat over ‘wat gebeurt er tussen mensen’. Er moet ruimte zijn om samen te werken, om risico’s te durven en mogen nemen, evenals vertrouwen, flexibiliteit en humor. En, heel belangrijk: je moet met elkaar kunnen evalueren en praten over mislukkingen. Voor zover je over mislukkingen kunt spreken, want juist deze geven je inzichten. Openheid zorgt ervoor dat de motivatie blijft en dat er geen concessies worden gedaan. Samen blijven leren is cruciaal om van een innovatie een succes te maken.”

Praktijkvoorbeeld: denken dat je wel weet wat je klant wil

De verwachting van een van de bedenkers en investeerders van de Segway was dat dit een goede oplossing was voor de aanpak van de files, het overschot aan auto’s met slechts één persoon erin en de milieuproblematiek. Er werd goed nagedacht over de technologie en flink geïnvesteerd. De verwachting was dat er honderdduizend Segways verkocht zouden worden in het eerste jaar. Het werden er 50.000 in zes jaar. De Segway bleek bij consumenten niet aan de slaan.

Drie tips voor innovatie

1. Echte vernieuwing vindt plaats op het snijvlak van verschillende disciplines, technologieën en sectoren. Kijk wat je kunt leren van anderen en laat je inspireren.
2. Doe marktonderzoek en verdiep je in gebruikers. Design thinking is daar een fantastische methode voor.
3. Ga experimenteren, faal, probeer het opnieuw en blijf leren. Een iteratief ontwikkelproces draagt bij aan succes.

Op zoek naar een inspirerende spreker over innovatie?

Ondernemer, innovator en strateeg Janne Vereijken deelt met passie haar verhaal met uw publiek.

Hulp nodig bij innovatie?

Spring Company vergroot de ROI van innovatie met steekhoudende innovatiestrategieën, portfolio’s en product en technologie roadmaps. Lees hoe we dit doen. Daarnaast begeleidt Spring Company  bij de ontwikkeling van impactvolle innovaties. Ontdek hoe we innovatieprojecten faciliteren en realiseren. En, we boosten de innovatiekracht van teams en organisatie. Bekijk onze trainingen.